Bezprawie hodowlane? Szukamy haków na pseudohodowle.

Hodowanie zwierząt to ciężki kawałek chleba. Przede to zajęcie wymagające bardzo wielu poświęceń, lat zdobywania wiedzy, przygotowania finansowego i innych absorbujących czas zajęć. W tym wpisie opowiem trochę nie o hodowaniu, a o podejściu prawa polskiego wobec hodowli gryzoni.  Poruszę temat, który jest dosyć wrażliwy i wytłumaczę pojęcia, które sprawiają wiele trudności Internautom. ​

Przepis szczególny a przepis ogólny

Prawo i ustawa są pełne zagadkowych pojęć i przepisów, które czasami zdają wykluczać siebie nawzajem. W Ustawie o ochronie zwierząt odnajdziemy mnóstwo przepisów, które dotyczą hodowli, jednak w większości są to przepisy szczególne, czyli stanowiące wyjątek na tle przepisów ogólnych.  Przepis szczególny uchyla przepis ogólny. Jeżeli gdzieś jest napisane, że nie wolno zabijać zwierząt, a później pojawia się przepis, że wolno ale w określonych warunkach, to w przypadku wystąpienia tych warunków przepis ogólny nie jest brany pod uwagę.
Dlaczego o tym mówię? Już wkrótce się dowiecie :)

Pseudohodowla ≠ legalna hodowla

Zacznę od wytłumaczenia pojęć, które często stosowane są jako synonimy, a tak na prawdę nimi nie są. 
‣ Pseudohodowla to zlepek  słowa "hodowla" i członu "pseudo".

pseudo- «pierwszy człon wyrazów złożonych będących nazwami i określeniami osób, rzeczy lub zjawisk, które nie są tym, co udają lub naśladują»
hodowla
1. «planowa opieka nad wzrostem i rozwojem zwierząt lub roślin; też: zwierzęta lub rośliny będące pod taką opieką»
2. «wiedza o doskonaleniu dziedzicznych cech hodowanych zwierząt lub roślin»
​PWN

To pojęcie rozumie się jako całkowite odwrócenie znaczenia słowa "hodowla" czyli brak dbałości o doskonalenie genetyczne  rasy/gatunku, przechowywanie zwierząt w warunkach niespełniających komfortowego minimum życiowego, chęć zysku (nie dopuszczanie do strat), brak zainteresowania do jakich warunków wydawane jest zwierzę i niechęć do poprawy warunków zwierząt hodowlanych. Pseudohodowca często charakteryzuje się tzw. zbieractwem, czyli przyjmowaniem do swojego domu coraz to większej ilości zwierząt, nie zapewniając im minimum warunków bytowych i często doprowadzając do  konsekwencji zdrowotnych. 
‣ Nielegalna hodowla , czyli  czyn zabroniony ustawą. 

Art. 10a. 1. Zabrania się:
(...)
3) wprowadzania do obrotu psów i kotów poza miejscami ich chowu lub
hodowli.
  2. Zabrania się rozmnażania psów i kotów w celach handlowych.
   (...)
  6. Zakaz, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy hodowli zwierząt
zarejestrowanych w ogólnokrajowych organizacjach społecznych, których
statutowym celem jest działalność związana z hodowlą rasowych psów i kotów.
​Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.

Jak widzicie, w Ustawie mowa jest wyłącznie o zakazie hodowania psów i kotów poza hodowlą oraz z miejsc niezarejestrowanych w  stowarzyszeniach. Warto tutaj wspomnieć, że również zakazane jest nabywanie psów i kotów poza miejscem ich hodowli. 

Różnica między pseudohodowlą a nielegalną hodowlą jest ogromna.  Zapis o rejestracji hodowli jest  przepisem szczególnym i dotyczy wyłącznie hodowli psów i kotów. Podsumowując:
​‣ ​ niezarejestrowane  hodowle  gryzoni i zajęczaków nie spełniają znamion przestępstwa;
‣    pseudohodowcą może być również hodowca zarejestrowany w stowarzyszeniu; 
‣    hodowca niezarejestrowany  w stowarzyszeniu nie musi być pseudohodowcą;
‣    pseudohodowca to przede wszystkim stan umysłu i  brak odpowiedzialności.

Czy jesteśmy bezbronni?

Prawo ma  w założeniu przede wszystkim gwarantować bezpieczeństwo obywateli i ich mienia.
Jak już wytłumaczyłam wyżej, z hodowlami nielegalnymi mamy prostą sytuację. Hodowla jest nielegalna, zatem zgłasza się podejrzenie popełnienia przestępstwa i sprawą musi zająć się odpowiedni organ.
Zajmę się sprawą pseudohodowli. W Ustawie o ochronie zwierząt można znaleźć parę  przepisów, które mogą (ale nie muszą) pomóc nam w walce z pseudohodowcami. 

Znęcasz się? Czeka cię kara!

Przepis zabraniający znęcania się stanowi największy oręż w naszych rękach.  Jest to czyn zabroniony w Ustawie, za który grozi  odebranie zwierząt, a także grzywna, kara ograniczenia wolności lub  pozbawienia wolności do 2 lat, a w momencie wystąpienia wyjątkowego okrucieństwa Ustawa przewiduje karę do 3 lat. W przypadku orzeczenia kary  sąd orzeka przepadek zwierząt.  Środkiem karnym jest także zakaz posiadania zwierząt (do 10 lat), a także zakaz wykonywania określonego zawodu  (np. lekarza weterynarii).
Wróćmy jednak do naszych hodowli. 

1a. Zabrania się znęcania nad zwierzętami.
2. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w szczególności: (...)
​     10) utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa, bądź w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji;
​Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.

Niestety, ten przepis  jest stosowany praktycznie zawsze tylko wtedy, kiedy mowa o rażącym zaniedbaniu lub niechlujstwie. Warto jednak w przypadku chęci walki na podstawie tego przepisu uzyskać od lekarza weterynarii i organizacji skupionej na ratowaniu danego gatunku  minimalne wytyczne dotyczące warunków bytowania. Oczywiście pseudohodowca może próbować manipulować w tej kwestii, szukać innych wytycznych wśród znajomych lekarzy weterynarii, jednak kiedy zasiejecie wątpliwość w  sądzie, to na takiej podstawie istnieje szansa udowodnienia winy.

1a. Zabrania się znęcania nad zwierzętami.
2. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w szczególności: (...)
​     12) ​stosowanie okrutnych metod w chowie lub hodowli zwierząt;
​Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.

Czym są okrutne metody? Niestety, nie jest to przepis tak rozległy jakbyśmy chcieli. Nie daje zbyt wielu możliwości manipulacji, ponieważ  w artykule 4 wyżej wymienionej Ustawy ustawodawca zwęża nam krąg o którym mowa w punkcie 12.

Art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o: (...)
7. „okrutnych metodach w chowie lub hodowli zwierząt” – rozumie się przez to działania lub zaniechania człowieka prowadzące w sposób oczywisty do zmian patologicznych w organizmie zwierzęcia (somatycznych lub psychicznych), zwłaszcza w postaci skutków znoszenia dotkliwego bólu, przymuszania do określonego zachowania się (uległości) głodem, pragnieniem, działaniem prądu elektrycznego (z wyjątkiem używania pastuchów elektrycznych, treserów oraz urządzeń elektrycznych służących do przepędu zwierząt) bądź innymi zabiegami tego rodzaju, w szczególności karmienie i pojenie zwierząt przemocą;

​Przepis ten ma większe zastosowanie w przypadku zwierząt gospodarskich (jak np. fermy kurze) niż gryzoniowych. Co nie oznacza, że nie może być stosowany w przypadku mniejszych ssaków.  Jego  zastosowanie widzę przede wszystkim w działaniach/zaniechaniach człowieka prowadzących do zmian patologicznych w organizmie.  W przypadku gryzoni do takich zmian patologicznych może dojść  podczas użytkowania niebezpiecznych/zbyt małych sprzętów lub stosowania nieodpowiednich diet.  Jest to dosyć słaby "hak na pseuducha", ale w zestawieniu z innymi zarzutami może  zdziałać cuda.

1a. Zabrania się znęcania nad zwierzętami.
2. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w szczególności: (...)
  19. utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody przez okres  wykraczający   poza minimalne potrzeby właściwe dla gatunku.​
​Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.

Tu jest punkt, w którym z doświadczenia widzę najwięcej szans na zainteresowanie sprawą organów ścigania.  Brak pożywienia, a w efekcie wygłodzenie zwierząt jest najczęstszym powodem do rozbijania pseudohodowli gryzoni.  Brak pokarmu i wody stwierdzi każdy funkcjonariusz, zaś wygłodzenie pozna nawet najmniej zorientowany w gryzoniach weterynarz.  

Patrz gdzie kupujesz!

W Ustawie zabroniono również sprzedaży, organizacji i nabywania zwierząt na targach, targowiskach i giełdach. Jeżeli widzisz na targu kogoś, kto handluje zwierzętami domowymi (czyli również gryzoniami), zawiadom niezwłocznie policję lub straż miejską.  Powołaj się na artykuł 10a punkt 1 podpunkt 1 Ustawy o ochronie zwierząt.  Wykłócanie się ze sprzedającym jest bezsensowne. Przeklnie, odwróci się i tyle będzie miał z konsekwencji.  Nie odpuszczaj i nalegaj na reakcję ze strony organów ścigania. 

Niska szkodliwość czynu ​- wysoka szkodliwość dla gryzoni

Odwieczny wróg każdego działacza w imieniu praw braci mniejszych.  Czym jest niska szkodliwość czynu i jakie niesie za sobą konsekwencje? 

§ 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.
​​Kodeks karny z dn. 6 czerwca 1997

​A ponadto...

art. 1 ​§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.
​​​Kodeks karny z dn. 6 czerwca 1997

W przypadku hodowli gryzoni sprawa często zatrzymuje się w miejscu oceny stopnia szkodliwości społecznej.  Przekładając sprawę wyłącznie na finanse, to krzywda gryzoni jest zdecydowanie "tania" i  "mało szkodliwa".  Zatem taki czyn nie jest przestępstwem i można zamknąć sprawę.
​Ważna jest tutaj także medialność sprawy i poruszenie, jakie wywołała  ona w społeczeństwie. Nagłaśnianie krzywdy zwierząt jest pierwszym krokiem do  spowodowania innego myślenia wśród ustawodawców. Muszą nas usłyszeć, by dostrzec problem i stawić mu czoła.  Zatem nie bójcie się korzystać z dobrodziejstw ustaw, przepisy istnieją przede wszystkim po to, by ich używać i karać osoby, których czyny zasługują na potępienie.